Ημέρα Ασφαλούς Πλοήγησης στο Διαδίκτυο – Πως να προστατέψω τα παιδιά μου από τους κινδύνους (07/02/2023)
Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Πλοήγησης στο Διαδίκτυο (Safer Internet Day) που καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Ευρωπαίας Επιτρόπου Βιβιάν Ρέντινγκ. Η ημέρα αυτή αποτελεί εφαλτήριο ευαισθητοποίησης μικρών και μεγάλων στα θέματα που αφορούν την ασφαλή και ηθικά σωστή χρήση του Διαδικτύου, του κινητού τηλεφώνου και όλων των διαδραστικών τεχνολογιών που είναι πια κομμάτι της καθημερινότητάς μας.
Πλέον, η χρήση του διαδικτύου είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μικρών και μεγάλων. Είναι ένα υπέροχο μέσω γνώσης και διασκέδασης που, όμως, εμπεριέχει πολλούς κινδύνους όπως απάτη και εξαπάτηση, bulling αλλά και εθισμό. Τα παιδιά αγαπούν την τεχνολογία και από πολύ μικρή ηλικία μαθαίνουν να πλοηγούνται στο διαδίκτυο, να παίζουν διαδικτυακά παιχνίδια και να χρησιμοποιούν tablets και smartphones. Τελευταίες έρευνες έχουν δείξει ότι το 81% των παιδιών ηλικίας από 5-15 ετών έχουν πρόσβαση σε διαδικτυακές τεχνολογίες στο σπίτι, το 40% των παιδιών ηλικίας από 3-4 χρόνων και τα 2/3 των παιδιών ηλικίας από 5-7 ετών σερφάρουν στο διαδίκτυο. Πως μπορούμε, λοιπόν, ως γονείς και παιδαγωγοί να προστατέψουμε τα παιδιά μας από αυτούς τους κινδύνους;
Αρχικά, πρέπει και εμείς οι ίδιοι να είμαστε ενημερωμένοι και πάντα σε εγρήγορση σχετικά με τις σελίδες/τα βιντεοπαιχνίδια/τα social media που ενδιαφέρουν τα παιδιά μας στο διαδίκτυο. Γι’ αυτό το πιο σημαντικό βήμα είναι να συζητήσουμε με τα παιδιά με προσεκτικό και στοργικό τρόπο τους κινδύνους που μπορούν να αντιμετωπίσουν στο Internet καθώς και τους φόβους και ανησυχίες μας πάνω σε αυτό το κομμάτι. Πρέπει να καταλάβουν ότι προσπαθούμε απλώς να τα προστατέψουμε και όχι να τους επιβάλλουμε όρους και όρια γιατί αν νιώσουν το αντίθετο το πιθανότερο είναι ότι θα αντιδράσουν έντονα και δεν θα έχουμε επιτύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Καλό θα ήταν ο υπολογιστής ή οι φορητές συσκευές να είναι και να χρησιμοποιούνται από τα παιδιά σε κοινή θέα για παράδειγμα στο σαλόνι. Αυτό θα βοηθήσει τους γονείς να ελέγχουν τις ενέργειες των παιδιών ανά πάσα στιγμή χωρίς να ‘φαίνεται’ ως υπερβολικός έλεγχος. Επίσης, δείξτε ενδιαφέρον για το τι αρέσει στο παιδί σας και τι θέλει να δει στο διαδίκτυο και παρακολουθήστε το μαζί και μετέπειτα συζητήστε το.
Με τον ίδιο τρόπο που θέτετε κανόνες για τις υπόλοιπες δραστηριότητες του παιδιού σας, θέστε τους και για τις διαδικτυακές δραστηριότητες του. Δημιουργήστε μια οικογενειακή συμφωνία για το πόσο χρόνο θα πρέπει να περνάει στο διαδίκτυο, ποιες σελίδες μπορεί να επισκεφτεί καθώς και τα παιχνίδια που μπορεί να παίξει. Έχετε υπόψη σας πως, σύμφωνα με σύσταση της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής, θα πρέπει να αποφεύγεται πλήρως η χρήση οθόνης για παιδιά μέχρι 18 μηνών, ενώ για τις ηλικίες 2-5 ετών και 6-12 ετών συνιστάται η χρήση έως μιας και δύο ωρών την ημέρα αντίστοιχα.
Ευτυχώς, πλέον, υπάρχουν δωρεάν εργαλεία γονικού ελέγχου και φίλτρα διαθέσιμα για να σας βοηθήσουν να θέσετε ασφαλή όρια στο παιδί σας. Αρκεί να τα εγκαταστήσετε. Ο εκάστοτε πάροχος συνήθως δίνει τη δυνατότητα, δωρεάν, να μπλοκάρετε περιεχόμενο το οποίο δεν είναι κατάλληλο για την ηλικία του παιδιού. Όλοι οι πάροχοι κινητής τηλεφωνίας διαθέτουν τέτοιους περιορισμούς το ίδιο και οι κονσόλες παιχνιδιών. Επιλογές φιλτραρίσματος δίνουν και οι ιστοσελίδες πχ το youtube. Ακόμα υπάρχουν σελίδες που το περιεχόμενό τους είναι προσαρμοσμένο μόνο για παιδιά. Για να εγκαταστήσετε τα φίλτρα θα σας ζητηθεί password το οποίο δεν πρέπει να μοιραστείτε ούτε να αφήσετε γραμμένο σε κοινή θέα. Ο γονικός έλεγχος και τα φίλτρα είναι ένας καλός τρόπος προστασίας αλλά θα πρέπει να ξέρετε ότι δεν είναι 100% αποτελεσματικός. Είναι μεγάλη βοήθεια, αλλά όχι η λύση. Οι περιορισμοί έχουν αποτέλεσμα όταν υπάρχει επιτήρηση από τους γονείς και θα πρέπει με τη συζήτηση να κατανοήσουν τα παιδιά το πως θα παραμείνουν ασφαλή στο διαδίκτυο.
Με την ίδια προσοχή θα πρέπει να επιλέξετε και τα παιχνίδια. Υπάρχουν πάρα πολλά διαδικτυακά παιχνίδια διαθέσιμα για παιδιά και ουσιαστικά το gaming είναι ο πρώτος λόγος που το παιδί σας θα ασχοληθεί με το διαδίκτυο. Ωστόσο ορισμένα παιχνίδια απευθύνονται σε ενήλικες ή σε μεγαλύτερης ηλικίας κοινό και περιέχουν εικόνες και αναφορές που δεν είναι κατάλληλες για μικρά παιδιά. Άρα είναι σημαντικό το παιχνίδι που παίζει να συνάδει με την ηλικία του. Τα παιχνίδια αναγράφουν στις συσκευασίες τους σε ποια ηλικία απευθύνονται. Το ίδιο και τα καταστήματα εφαρμογών google play και windows και apple store apps. Πολλά παιχνίδια επιτρέπουν στα παιδιά να παίζουν με άλλους χρήστες και μάλιστα να έχουν τη δυνατότητα συνομιλίας μέσω της εφαρμογής και εδώ ελλοχεύουν κίνδυνοι. Κάποια videogames παρέχουν μια «κατάσταση ασφαλούς συνομιλίας» όπου χρησιμοποιούνται προκαθορισμένες φράσεις. Το να μπείτε στη διαδικασία να κάνετε χρήση του παιχνιδιού εσείς οι ίδιοι πρώτα, θα σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε τα χαρακτηριστικά ασφαλείας που είναι διαθέσιμα. Διαβάζοντας με προσοχή τα σχόλια που ενδεχομένως να υπάρχουν, μπορείτε να πληροφορηθείτε για τις εμπειρίες και τις προσλαμβάνουσες άλλων γονιών. Ακόμη, υπάρχουν περιπτώσεις μικρών παιδιών που χρεώθηκαν υπέρογκα ποσά κάνοντας αγορές μέσα στις εφαρμογές ενώ έπαιζαν. Προσέξτε για το αν υπάρχει δυνατότητα να ξοδέψει ο χρήστης αληθινά χρήματα κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού και επισημάνετε το στο παιδί σας.
Τέλος, η χρήση των Social Media από τα μεγαλύτερα παιδιά χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Δυστυχώς, όλο και συχνότερα ακούμε παιδιά να πέφτουν θύματα cyber stalking και cyber bulling είτε από ψεύτικες σελίδες είτε από συνομήλικούς τους. Θα πρέπει να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας στο να καταλαβαίνουν τις ψεύτικες σελίδες και να τα ενθαρρύνουμε να κάνουν φίλους μόνο όσους γνωρίζουν προσωπικά και να μην συνομιλούν και να δέχονται οποιοδήποτε τους κάνει αίτημα φιλίας. Κάτι ακόμη σημαντικό είναι το περιεχόμενο που αναρτούν στα Social Media. Πρέπει τα παιδιά μας να κατανοήσουν πως δεν πρέπει να ανεβάζουν πληροφορίες σχετικά με το βρίσκονται αυτή την στιγμή ή με ποιόν. Και εδώ σημαντικό ρόλο παίζει το πόσο συνομιλούμε με το παιδί μας και πόσο άνετα νιώθει αυτό για να μας πει το οποιοδήποτε πρόβλημα αντιμετωπίζει.
Εν κατακλείδι, το διαδίκτυο είναι ένα τεχνολογικό μέσο ικανό για τα καλύτερα αλλά και τα χειρότερα. Η ασφάλεια των παιδιών μας, αλλά και η δική μας, έρχεται μέσα από την συνεχή ενημέρωση μας. Αν διαπιστώσετε κάτι περίεργο ή μεμπτό στη συμπεριφορά των παιδιών σας, μπορείτε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες στη σελίδα www.saferinternet4kids.gr, να απευθυνθείτε στην ανοιχτή γραμμή καταγγελιών SafeLine του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου αλλά και στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας.