Μικρά και μεγάλα ψέματα. Ποια η ευθύνη μας; (28/03/2025)
Όλοι οι άνθρωποι έχουμε πει ψέματα και όλοι μας θα ξαναπούμε. Λέμε ψέματα για να γλιτώσουμε τις συνέπειες, για να μην στενοχωρήσουμε κάποιον, για να κερδίσουμε κάτι, για να μην χάσουμε την αποδοχή. Θα προτιμήσουμε να πούμε ότι αργήσαμε το πρωί στο γραφείο λόγω κίνησης, παρά γιατί μας πήρε ο ύπνος. Δεν θα πούμε στη φίλη μας ότι το καινούριο κούρεμα δεν την κολακεύει, αλλά ούτε και στο σύντροφό μας ότι είδαμε χωρίς εκείνον το επόμενο επεισόδιο της αγαπημένης μας σειράς την οποία παρακολουθούμε μαζί κάθε βράδυ. Θα δείξουμε μάλιστα και έκπληξη βλέποντάς το μαζί του, με τις εξελίξεις των ηρώων. Είναι μέσα στην καθημερινότητά μας τόσο πολύ μια τέτοια τακτική, που όταν ένας άνθρωπος είναι απόλυτα ειλικρινής και έτοιμος να αποδεχτεί την όποια συνέπεια, μάς κάνει εντύπωση, σχεδόν σαν να μην είναι φυσιολογικό.
Ταυτόχρονα περιμένουμε, κάποιες φορές απαιτούμε, τα παιδιά μας να μας λένε όλη την αλήθεια για ό,τι τους συμβαίνει. Επιμένουμε ότι δεν θα αντιδράσουμε αν έκαναν κάτι, αλλά συνήθως αντιδρούμε, τους εξηγούμε με πάθος πόσο σημαντική είναι η ειλικρίνεια, κι ενώ εκνευριζόμαστε μαζί τους που έφαγαν παγωτό χωρίς να μας το πουν, περιμένουμε να κοιμηθούν για να φάμε εμείς και να μην μας βλέπουν. Το ότι δεν βλέπουν, δεν σημαίνει ότι δεν καταλαβαίνουν. Τους ζητάμε λοιπόν να κάνουν «το σωστό», αλλά εμείς δεν το κάνουμε πάντα. Και, ταυτόχρονα, τους δημιουργούμε ενοχές για μια συμπεριφορά που έχουν αντιγράψει από εμάς και τους φίλους τους οι οποίοι την αντιγράφουν από τους δικούς τους γονείς.
Είναι πολύ εύκολο καθώς περνούν τα χρόνια, τα ψέματα να γίνουν μεγαλύτερα. Τα παιδιά μας μαθαίνουν να κρύβονται ακόμα πιο εύκολα, να δημιουργούν αληθοφανείς ιστορίες για το πού, με ποιον και πότε ήταν ενώ ήταν κάπου αλλού, να δικαιολογούν τους χαμηλούς βαθμούς του σχολείου, τις απουσίες, την αλλαγή φίλων – ξαφνικά η κολλητή που υπήρχε από το νηπιαγωγείο αντικαταστάθηκε από το νέο κορίτσι που ήρθε στη γειτονιά και όλοι οι παλιοί φίλοι ξεχάστηκαν – και με κάποιο τρόπο όλες αυτές οι αλλαγές εκδηλώνονται ταυτόχρονα (εκεί ήταν απλά εμείς δεν τις βλέπαμε) και δεν ξέρουμε από πού να ξεκινήσουμε και τί και αν πρέπει κάτι να κάνουμε.
Δεν είναι απαραίτητο ότι όλα αυτά θα συμβούν, ούτε ότι τα παιδιά μας θα αποκτήσουν μια ζωή ή μια συμπεριφορά που δεν την περιμέναμε. Είναι όμως πιθανό. Και για να είμαστε και να μας θέλουν δίπλα τους, πρέπει να έχουμε διδάξει την ειλικρίνεια από τις πράξεις μας και όχι από τις διδαχές. Από το να παραδεχτούμε τη μικρή «παρασπονδία» ότι εμείς φάγαμε το τελευταίο παγωτό, από την καθαρή μας απάντηση ότι παρόλο που το θέλουμε πολύ, το έχουμε υποσχεθεί και συμφωνήσει, δυστυχώς δεν θα πάμε στο μαγαζί παιχνιδιών σήμερα, αλλά πολύ πολύ σύντομα και να πάμε όμως, από την στιγμή που θα κλάψουμε μπροστά τους για μια δύσκολη στιγμή μας και δεν θα κρατηθούμε «γενναίοι», από το να μας ακούσουν στο τηλέφωνο να λέμε στην αδερφή μας ότι δεν θα πάμε στο οικογενειακό τραπέζι γιατί προτιμάμε να πετάξουμε χαρταετό κι ας μην είναι Καθαρή Δευτέρα και όχι επειδή είμαστε άρρωστοι, από την ενημέρωση στον προϊστάμενό μας, ότι το προτζεκτ που έχουμε αναλάβει δεν είναι έτοιμο γιατί δεν υπολογίσαμε σωστά το χρόνο και όχι γιατί χάλασε ο υπολογιστής. Από το ότι θα βλέπουν την ανάληψη ευθύνης να είναι μέρος της ζωής μας, όχι της θεωρίας μας.